Blockchain teknolojisi ile hayatımıza pek çok yeni ve etkili kavram girdi. Hayatımızın merkezine oturan bu kavramlardan biri de Akıllı Sözleşme (Smart Contract) oldu. Alışık olduğumuz sözleşme türlerinden farkı ile öne çıkan bu yapı, insan müdahalesi olmayan ve otomatik işleyen bir tür sözleşme modeli. Peki, bu sözleşme modelini hayatımızın merkezine yerleştiren şey tam olarak ne biliyor musunuz? Alıcı ve satıcı arasında gerçekleşen fakat insan müdahalesine izin vermeyen Akıllı Sözleşme, kodlar üzerinden ilerleyen yenilikçi bir sistem. Gelin, gelişen dünyanın en yeni kavramları arasında yer alan Akıllı Sözleşme nedir hep birlikte öğrenelim!
Akıllı Sözleşmeler insan müdahalesi olmadan çalışır.
Anonim taraflar arasında gerçekleştirilen işlemleri, güven çerçevesinde yürüten ve bu işlem yapısını değiştirilemez kılan sisteme Akıllı Sözleşmeler denir. Akıllı Sözleşme sistemi insan müdahalesine kapalı ve geri alınamaz bir yapıdadır. Akıllı Sözleşme; merkezi otoriteye, yasal sisteme ya da harici icra mekanizmasına ihtiyaç duymaz. Muhatap aracıları ekarte eden Akıllı Sözleşmeler, çok daha hızlı ve çok daha düşük maliyetli olduğu için tercih edilmektedir. Bu yapının tercih edilme sebeplerinden biri de güven unsurudur. Şifreleme yapısı ile Akıllı Sözleşme (Smart Contract) güvenilir bir sistemdir.
Akıllı Sözleşme yapısı, alışkın olduğumuz geleneksel sözleşme modelleri gibi belirli kuralları ve koşulları belirtir. Fakat alışkın olduğumuz klasik sözleşme modellerinin aksine, blockchain sistemindeki kodlar sayesinde sürdürülür. Farklı pek çok alanda kullanılabilen Akıllı Sözleşme yapısı, blok zinciri üzerinde yer alan kodlar ile çalışır. Artıları sayesinde geleneksel sözleşme modellerinin arka plana itilmesine neden olan bu yapı, aynı zamanda erişilebilir ve güvenilebilir çözümlemeleriyle tercih edilme sebebidir.
Önemli Bilgi: Akıllı Sözleşme yapısı ilk olarak 1990’lı yılların başında “Bit Gold” adlı bir sanal parayı icat eden Amerikalı bilgisayar bilimcisi Nick Szabo tarafından ortaya atıldı.
Akıllı Sözleşme yapısının artıları şu şekildedir; 👇
- Akıllı Sözleşme yapısı, taraflar haricindeki kişi ya da kurumları aradan çıkararak tüm süreci kodlar aracılığıyla gerçekleştirir ve süreci kısaltır.
- Akıllı Sözleşme esnasında sadece iki tarafın yer alması, aracı maliyetini sıfırlar ve giderler azalır.
- Yazılımsal algoritmalarla şifrelenip kayıtlar dağıtık defterde tutulur ve bu sayede Akıllı Sözleşmenin kaybolma ihtimali sıfırlanır.
- Akıllı Sözleşme yapısı tamamen otomatik şekilde çalışır ve hiçbir insan müdahalesine izin vermez.
Akıllı Sözleşme yapısı ve otomat örneği
Akıllı Sözleşme fikri her ne kadar ilk olarak 1990’lı yılların başında ortaya atılsa da, hayata geçme dönemi 2014 olarak kayıtlara geçmiştir. Bu yapı hayata geçtiği zamandan bu yana otomat kullanım modeline benzetilmektedir. Bunun nedeni herhangi bir aracı olmadan işlem gerçekleştirme modeli olarak açıklanabilir. Daha basit bir açıklamayla, otomattan herhangi bir ürün satın alırken gerçekleştirilen uygulamayı düşünebilirsiniz. Otomatların çalışma prensibi bir nevi Akıllı Sözleşme yapısına benzemektedir. Her iki sistemde de herhangi bir aracı bulunmamaktadır.
“Sözleşmeler bilgisayar diline dönüştürülüp bloklara kaydediliyor.”
Akıllı Sözleşme yapısı, merkezi olmayan blok zincirleri üzerinde işlem gerçekleştirmektedir. Bu konuyla ilgili açıklamayı Ethereumun kurucusu olarak bilinen Vitalik Buterin şu sözleriyle açıklıyor: “Sözleşmeler bilgisayar diline dönüştürülüp bloklara kaydediliyor. Dağıtık defterlere kopyalanan sözleşmeler anonim olarak tutuluyor. Kod parçacığı belirli görevler ile zaman ve nereden nereye gideceği gibi detaylar belirlenerek hazırda bekliyor. Zamanı geldiğinde işlemi yapmak için harekete geçiyor ve geçerli şartlar sağlanıyorsa işlem başarılı şekilde tamamlanıyor ve işlem tamamlanmadan iptal edilemiyor.”
Önemli Bilgi: İlk kripto para olan Bitcoin her ne kadar ilk Akıllı Sözleşme örneği olarak öne çıksa da, Ethereum kodları kullanılarak farklı pek çok alan için Akıllı Sözleşme geliştirilebilmektedir.
Son Söz
Sürekli gelişen ve değişen dünyamızda dijitalleşmenin önemi her geçen gün artıyor. Dijitale dönüş sürecinde yaşanan her değişiklik ise tam anlamıyla hayatımızı kolaylaştırıyor. Geleneksel yöntemler arasında yer alan sözleşme türleri de Akıllı Sözleşme yapısı ile artık tarihin tozlu raflarına kaldırılmak üzere. Bu dönüşüm yavaş bir süreçten geçse de, kaçınılmaz olduğunu öngörmek zor değil. Peki, Akıllı Sözleşme yapısı sadece olumlu yönleriyle mi öne çıkıyor? Bu sorunun cevabı ne yazık ki hayır! Akıllı Sözleşme, pek çok avantajının yanı sıra belirli ücretler karşılığında gerçekleştiriliyor. Unutmadan, Akıllı Sözleşme yapısının günümüzdeki kullanım şeklinin kusursuz ya da sorunsuz olmadığını hatırlatmakta da fayda olduğunu düşünüyoruz. Geliştiriciler tarafından yapılabilecek herhangi bir hata, ne yazık ki büyük sorunların açığa çıkmasına sebebiyet verebilir.
